Reacties Het smeedwerk van herinnering

In oktober presenteerden we in een stampvolle Waanders in de Broeren Het smeedwerk van herinnering, de nieuwe roman van Paul Gellings. In deze roman beschrijft Gellings in een wervelende mengeling van feit en fictie het leven van zijn grootvader Karl Gellings, kunstsmid in turbulente tijden in Rotterdam. Juist vanwege deze familieachtergrond is dit een bijzonder persoonlijk boek geworden, met de bijbehorende emoties, en dan is de auteur nog meer dan anders benieuwd naar de reacties.

Welnu, die reacties komen zo langzamerhand. Paul Gellings verzamelt ze in een mapje 'fanmail', en dat is gezien de inhoud van die reacties een adequate benaming. Wij mogen er uit citeren. Lees ze onder het plaatje.

En bestel vooral in deze tijden een exemplaar van Het smeedwerk van herinnering bij de plaatselijke boekhandel. Zij helpen je graag aan een exemplaar. Bel of mail ze...

Uit het mapje 'fanmail' van Paul Gellings:

Marieke van Nimwegen:

Paul, wat een fantastisch boek heb je geschreven. Dit is echt je beste boek tot nu toe, vind ik! Ik ben al halverwege, terwijl ik pas zaterdag ben begonnen met lezen - kan het bijna niet wegleggen. Zou ook zo graag de foto's en kunstwerken zien die je zo beeldend beschrijft. Chapeau, mon ami, Chapeau!

Rudy Schreijnders 1:

Hoi Paul, 

Ik ben met veel  plezier begonnen in jouw Smeedwerk van herinnering. De Rotterdamse achtergrond in jouw familiegeschiedenis spreekt me bijzonder aan: ik heb zelf tussen 1954 en 1962 in Rotterdam gewoond (van mijn vierde tot mijn twaalfde jaar) en heb er mijn lagere schooltijd doorgebracht. We woonden Schieweg, hoek Gordelweg, eindpunt van tramlijn vijf. Dat was toen de rand van de stad en nu de rand van het centrum. 

Je vertelt het verhaal van jouw familie met veel vaart en veel aan een opgroeiend jongetje is herkenbaar. Voor zover ik dat kan beoordelen (ik ben op pagina 190) is het een zeer geslaagd geheel geworden en een hoogtepunt in je gevarieerde oeuvre!

Ik vond het jammer dat er geen stamboom opgenomen is in het boek. Er komen veel figuren in voor en dat vind ik het handig om af en toe even te kunnen kijken wie wie ook alweer is. Je lost dat nu op door de familierelatie te herhalen, maar dat was dan overbodig geweest. 

Ik kreeg de wekelijkse mail van Brommer op Zee en zag dat je je favoriete boek op kon geven. Ik heb meteen jouw boek vermeld en daaraan wat lovende woorden toegevoegd. Hopelijk komt het daardoor onder de aandacht van de redactie: Wilfried de Jong is immers Rotterdammer! 

Hartelijke groet,  

Rudy

Yvonne Jolles:

Hoi Paul, ik heb je nieuwe boek net uit. Er ging een wereld voor me open! Je afkomst en je jeugd. Veel dingen zoals de lamp boven de tafel ken ik natuurlijk wel, maar het verhaal erachter! Ik heb ervan genoten!

Tjarda Eskes:

Het boek is fraai geschreven, misschien wel een van je beste romans;

de taal is beeldend, poëtisch en op een gepaste manier nostalgisch, hier en daar neigend tot sentimentaliteit, maar beslist niet teveel, wat afbreuk zou hebben gedaan aan het resultaat; en  ….. over het eigen verleden schrijven mag ook best een beetje sentimenteel zijn; het zijn dus echt 'belles lettres'.

De slotzin over slapen van zondag op maandag is prachtig.

Hulde voor het hele boek!

Arjan Peters (op Facebook; in één dag tijd het hele boek indringend gelezen!):

Nu pas, nu zijn ouders gestorven zijn, kan de verteller in 'Het smeedwerk van herinnering' (uitgeverij Passage) van Paul Gellings (1953), het grote boek schrijven over zijn grootvader Karl Gellings, vermaard kunstsmid van Duitse afkomst, die in 1928 naar Rotterdam kwam, daar zijn vak uitoefende (van trapleuningen tot de spuitkronen van de fonteinen op het Hofplein), het bombardement meemaakte, en in de stad bleef tot aan zijn dood in 1959. 

'Op Rotterdamse ochtenden schijnt onveranderlijk de zon.' De verteller roept alles terug, nu alles herinnering is geworden, het logeren bij zijn grootouders, de eerste boeken en films, de eerste grote liefde. Het werk van grootvader Karl noemt hij 'bezield en sierlijk', en dat is precies wat hij hier zelf in proza smeedt. De Westzeedijk en de Soetendaalseweg komen tot leven, in een romantisch Rotterdam dat er weer is zodra hij eraan terugdenkt. 

'Onze aarde is een onsterfelijke patiënt met chronische infecties,' stelt de auteur vast, onder verwijzing naar de griepepidemie van kort na WOI (en natuurlijk niet alleen naar díe tijd), maar de bewoners van die aarde kunnen op zekere leeftijd vrijuit reizen door tijd en ruimte, en er iets waardevols uit redden. 

'Veel is ontsproten aan mijn fantasie,' aldus het nawoord, en ik vermoed dat bijvoorbeeld het gesprek in 1915 tussen de krijgsgevangen gemaakte Karl en de Franse brigadier Destouches (de latere schrijver Céline) daartoe gerekend kan worden. Een aardigheidje is dat, een fragment, een ornament dat niet detoneert. 

In dit boek heeft Paul Gellings herinnering en heimwee galant aaneengeklonken.

Wolfaart Jolles: 

Ik zit momenteel Het smeedwerk van herinnering te lezen. Vlot leesbaar, zeer aangenaam.

Rudy Schreijnders 2 (lezerstip voor Brommer op zee):

Een gefictionaliseerde familiegeschiedenis tegen de achtergrond van de gebeurtenissen in de twintigste eeuw. De grootvader van de auteur komt uit Duitsland naar Rotterdam in de hoop daarvandaan naar New York te kunnen varen. Hij ontmoet echter een leuke Rotterdamse en trouwt met haar. Hij is een begenadigd kunstsmid: zijn werk is nog steeds te zien in de Rotterdamse Hofpleinvijver en op het oogziekenhuis aan de Schiedamse Vecht. De auteur is ook dichter en schrijft heel beeldend. Hij vertaalt Franse literatuur (was jarenlang docent Frans). Ik heb zelf mijn lagereschooltijd in Rotterdam doorgebracht en herkende veel plekken uit mijn jeugd en vooral de raak getroffen sfeer van wederopbouw na het bombardement in 1940. Een prachtig verhaal dat boeiend en met veel humor verteld wordt.

Ronald Ohlsen (Tzum):

Wat Het smeedwerk van herinnering tot een roman maakt in plaats van een autobiografie zijn vooral de passages waarin de schrijver zelf invult wat zijn familieleden in het verleden hebben meegemaakt terwijl hij er zelf nog niet bij was. De scène waarin Theodorus Gellings Johanna Bongartz onder de rokken grijpt is daar een voorbeeld van. Maar ook de beschrijving van de dagen na het bombardement op Rotterdam, waarin opa Karl samen met zijn twee zoons tussen de smeulende en stinkende resten van het vernietigde stadshart op zoek gaat naar smeedwerk dat door hem werd vervaardigd. Het is een van de sterkste passages uit deze roman, die weliswaar gaat over de wederwaardigheden van verschillende generaties binnen één familie, maar waarin toch vooral een niet te bestrijden eenzaamheid en de allesbepalende rol van de geschiedenis de belangrijke onderwerpen zijn.

Lowie Gilissen:

goedemorgen paul,

met veel genoegen je laatste roman gelezen

'het smeedwerk van herinnering' is, vind ik, een liefdevol, genuanceerd en onopgesmukt familieportret, met hoofdrollen voor favoriete opa karl en 'heimweevriendin' anouk

chapeau dus

curieus was dat het idee van de twee hier en daar terugkerende bijfiguren (opsporingsambtenaren / controleurs, de buldog en de fret) mij deed denken aan het boek dat ik net voor jouw roman had uitgelezen ('de welwillenden' van jonathan littel, waar twee rechercheurs nogal vasthoudend zijn in hun bijrol)

ik vroeg me na lezing af of je niet iets meer had kunnen doen rondom het bestaande spanningsveld 'feiten versus herinneringen', zeker ook omdat 'oral history' een niet onbelangrijke rol speelt

natuurlijk is het een roman, geen biografie, dus gaat het niet om het feit dat alles moet kloppen

toch speelt de invloed van de (on)betrouwbaarheid van ons geheugen, zoals julien barnes dat mooi naar voren laat komen in zijn roman 'the sense of an ending', ook bij jou een rol

ik zag een mooie metafoor: de scheppingskracht van opa karl, zijn aaneensmeden, tegenover het uiteenvallen, het roesten, kortom de corrosie waarin je vader een expert was

misschien een gegeven voor een volgende keer

ik gun je een grote stoet lezers!

hartelijke groet

lowie

Dick Laning:

Beste Paul,

Het geheugen schaatst altijd op dun ijs. Om je herinneringen waarachtig te maken, heb je verbeeldingskracht nodig. En dat, beste Paul, is wat jij waarmaakt in ‘Het smeedwerk van herinnering’. 

Ik kan niet weten waar de werkelijkheid en jouw fantasie elkaar raken en ik stel me voor dat je dat zelf ook niet heel precies kunt aanwijzen. Maar je rake waarnemingen, je sierlijke zinnen en de weemoedige onderstroom, maken het onderscheid tussen wat echt en wat gedroomd is onbelangrijk. Het doet er niet toe. Alles voor een mooi verhaal! En dat is waar jij ons op trakteert. 

‘Het smeedwerk’ vind ik met afstand het beste boek dat je tot nu toe hebt geschreven. 

Hartelijke groet,

Dick

Rudy Schreijnders 3:

Hoi Paul, 

Ik heb jouw roman en die van Modiano uitgelezen. Er zit een (wonderlijke?) overeenkomst in beide verhalen. Het in het heden terugkeren naar het verleden en herinneringen die zich wandelend door de stad opdringen. En natuurlijk het smeedijzeren hekwerk waarachter de hoofdpersoon Marie zag zitten! Jouw boek is gelaagder (en daardoor geslaagder). Maar ik heb beide met veel plezier gelezen.

Modiano is meer een novelle dan een roman. Het koste me moeite om de achtergrond van het verhaal te plaatsen. In Tzum plaatste recensent Kris Velter het boek in Andalusië, wat volgens mijn absoluut niet klopt. (zie: https://www.tzum.info/2021/09/recensie-patrick-modiano-kleedkamer-in-kindertijd/) 

In jouw boek bleef ik haken aan de woorden 'verlittekend' en 'verlittekening'. Ik was ze nog niet eerder tegengekomen.  

Hartelijke groet, 

Rudy 

Rana Berends:

Wat een mooi boek heb je gesmeed. Ik heb het in mijn hart gesloten. Wat erin aanspreekt klinkt nogal cliché: een lach en traan en veel herkenning. Goed, in iets duurdere woorden: Je hebt met veel psychologische inzicht en mildheid over jezelf en je familiegeschiedenis geschreven en de tijdsbeelden daar prachtig omheen geschilderd met een rijk palet aan gedachten, emoties en sfeer. Het geeft persoonlijke en (ik denk) ook universele herkenning. Een meesterwerkje, hoor!

Joep van Ruiten in recensie Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Corant 

Je zou Het smeedwerk van herinnering een familiegeschiedenis kunnen noemen, ware het niet dat Gellings zich de vrijheid permitteerde zijn eigen herinneringen en fantasie te vermengen met die van zijn voorvaderen. Er zit veel Rotterdam in dit boek, omdat de in Duitsland geboren grootvader van de schrijver er na de Eerste Wereldoorlog niet in slaagde naar de Verenigde Staten te verhuizen en in de havenstad kunstsmid werd. Kleinzoon Paul (Amsterdam, 1953) is ook van het sierwerk: hij heeft een mooie schrijfstijl, elegant en melancholisch. Citaat afkomstig van de achterflap: ‘Een rijke Europese roman.’

Pauline Wesselink: 

Ik lees je roman, wat geniet ik van je prachtige, poëtische stijl waarin je herinneringen aan de stad met een R weergeeft. Dat belooft wat voor de in dit boek nog komende herinneringen aan de buurt met een R (hoorde ik van Rudy). Ik hou van reizen in de tijd!

Gerrit Brand schreef een recensie voor Stadsmagazine.